زیارت قبور بزرگان (۱)

.

زیارت قبور بزرگان (۱)

بسم الله الرحمن الرحیم

یکی از مهم ترین حوزه های اختلاف میان شیعه و وهابیت، بحث زیارت و بنای بر قبور است. در این سلسله مقالات بر آنیم تا پاسخی اجمالی به اشکالات وهابیت بر شیعه در این موضوع ارائه نمائیم.

آیا ساختن بنا بر قبور، از قبیل گنبد، ضریح و … در احادیث منع شده است؟

 

جواب:

دو حدیث عمده در این رابطه وارد شده است:

حدیث: «نَهى رَسُول اللّه ( ص ) أن یجصّص القبر وأن یعقد علیه وأن یبنى علیه» صحیح مسلم ، ج۳ ، ص۶۳٫

سند این روایت ، جاى بحث دارد؛ زیرا در سند آن ابوالزبیر – محمد بن مسلم آمدى – قرار گرفته و علماى رجال و حدیث اهل سنت چون احمد بن حنبل و ابن عیینه و شعبه و ابو حاتم ، او را ضعیف مى دانند تهذیب الکمال ۲۶ : ۴۰۷٫

و همچنین در سند آن حفص بن غیاث است و علماى رجال همچون یعقوب بن شیبه درباره او نظر منفى دارند تهذیب التهذیب ۲ ، ۳۶۰ – تاریخ بغداد ۸ ، ۱۹۹ – سیر اعلام النبلاء ۹ ،۳۱ .

و باز در سند این روایت ، شخصى بنام ربیعه است که ازدى وابن أبى شیبه و ساجى در باره او تأمل دارند . تهذیب التهذیب ۹ ، ۱۴۳ ، میزان الاعتدال ۳ ، ۵۴۵ ، تهذیب الکمال ۱۸ ، ص ۴۸۳ . و بالاخره تمامى طرق و اسناد این روایت ، مورد اشکال است . به ص ۱۸۲ «الوهابیه ، دعاوى وردود» مراجعه شود .

حدیث: «لا تدع تمثالا إلا طمسته ولا قبرا مشرفا إلا سویته»صحیح مسلم ، ج۳ ، ص۶۱٫

این روایت نیز از نظر سند مورد اشکال است؛ زیرا وکیع و حبیببن ابىثابت از راویان سند این حدیث هستند و هر دو از نظر اهل سنت مورد بحث مىباشند.

همچنین در دلالت حدیث نیز جاى بحث و گفتگو وجود دارد؛ چون «وَ لا قَبراً مشرفاًالاّ سوّیته» به معناى تخریب بناى قبور نیست بلکه به معناى مسطح کردن آن در مقابل تسنیم، یعنى بلند کردن قبر و بالا آوردن آن همانند کوهان شتر است.

قسطلانى مىگوید : «السنة فی القبر تسطیحه و انَّه لا یجوز ترک هذه السنّة لمجرّد انّها صارت شعاراً للروافض وانّه لا منافات بین التسطیح و حدیث ابى هیاج : لأنّه لم یُرَد تسویته بالأرض و انّما أراد تسطیحه جمعاً بین الأخبار …» ارشاد السارى ، ج ۲  ، ص۴۶۸٫

« سنت پیامبر ( ص ) همان مسطح کردن قبر است و این سنت – چون شعار پیروان مذهب شیعه گردیده – جایز نیست رها شود و هیچ منافاتى میان مسطح کردن قبر و روایت أبى الهیاج نیست؛ زیرا که منظور روایت صاف کردن قبر و برابر کردن آن بازمین نیست . بلکه مراد مسطح کردن در مقابل تسنیم است ، و این معنا را از جمع میان روایات به دست مىآوریم.

از این ها گذشته این روایات با سیره قطعیه مسلمین منافات دارند؛ و روش مسلمانان این بوده که روى قبرها بنا مىساختند:

۱ - بناى حجره شریف نبوى.

۲ - قبور ائمه بقیع که در سال ۱۳۴۵ ه’ ق به دست وهابیان تخریب گردید.

۳ - قبر ابراهیم فرزند رسولاللّه ( ص ) در خانه محمدبن زیدبن على بود و به دست وهابیان تخریب گردید.

۴ - بناى مسجد ، روى قبر حمزه( ع ) . در اوایل قرن دوم هجرى و به دست وهابیان تخریب گردید.

۵ - بناى قبر سعد بن معاذ – این قبر در منزل ابن افلح بود و در زمان عمربن عبدالعزیز بر روى آن گنبد ساختند . وفاء الوفا ، ج۲  ، ص۵۴۵٫

۶ - بنا بر روى قبر باهلى (سال ۲۷۵ ه’ .) در بصره . سیر اعلام النبلاء ، ج۱۳ ، ص۲۸۵٫

۷ - بنا بر روى قبر امیر مؤمنان حضرت علىبن ابى طالب ( ع ) در قرن دوم . موسوعة العتبات ۶ ، ۹۷٫

۸ - بنا بر روى قبر سلمان فارسى . تاریخ بغداد ، ج۱ ، ص۱۶۳٫

۹ - بنا بر روى قبر ابوعوانه (سال ۳۱۶ ه’ .) . سیر اعلام النبلاء ، ج۱۴ ، ص۴۱۹٫

خلاصه، سیره مسلمین چه شیعه و چه سنى بر این بوده است که بر قبور بزرگان دین حرم و بارگاه بسازند و این سیره در تمام بلاد اسلامى همچنان ادامه دارد . قبور ائمه اطهار ( ع ) در نجف و کربلا و کاظمین و سامرا و مشهد و قبور بزرگان اهل سنت؛ ابو حنیفه و عبدالقادر در بغداد و بخارى در سمرقند و . . . شاهد بر مدّعى است ، تنها وهابیان هستند که در حجاز با این سیره مسلمین به مخالفت برخاستهاند.